မိမိႏွင့္အတူျဖစ္ၾကေသာ စိတ္ေစတသိက္မ်ားကို ေစ့ေဆာ္ျခင္းသည္ ေစတနာတည္း။ ထုိ႔ေၾကာင့္ “ေစတနာတြက္၊ ေစ့ေဆာ္ခ်က္ႏွင့္”ဟု ဆုိခဲ့သည္။
ထင္ရွားေစဦးအံ့ - အာရုံတစ္ခုကို စိတ္က ယူရာ၌ ဖႆက ထုိအာရုံကို ထိ၏။ ေ၀ဒနာက ခံစား၏။ သညာက မွတ္၏။ ဤသို႔ စသည္ျဖင့္ ေနာက္၌ျပမည့္ ဧကဂၢတာ၊ ဇီ၀ိတိေျႏၵ၊ မနသိကာရတုိ႔လည္း ဆုိင္ရာ တာ၀န္ကို ရြက္ေဆာင္လ်က္ စိတ္ႏွင့္ တစ္ျပိဳင္နက္ျဖစ္ၾကသည္။ ေလာဘ၊ ေဒါသ စေသာ မေကာင္းတရား၊ သဒၶါ၊ သတိစေသာ ေကာင္းေသာ တရားမ်ားလည္း စိတ္ကအာရုံယူရာတြင္ ပါ၀င္ၾကသည္။
ထုိသို႔ ဆုိင္ရာယွဥ္ဖက္ ေစတသိက္မ်ားႏွင့္အတူ စိ္တ္ အာရုံကိုယူရာ၌ မည္သည့္ ေစတသိက္မွ် ေနာက္ခ်န္၍ မေနရစ္ရ၊ မည္သည့္ ေစတသိက္မွ်လည္း မိမိ တာ၀န္ကို မလစ္လပ္ေစရ။ အားလံုးေစတသိက္မွ်လည္း မိမိ တာ၀န္ကို မလစ္လပ္ေစရ။ အားလံုးေစတသိက္မ်ားသည္ စိတ္ႏွင့္အတူ အာရုံကို ေစ့ေစ့စပ္စပ္ ကပ္ေနသလုိျဖစ္ေအာင္ ယူၾကရ၏။ ထုိသို႔ အာရုံႏွင့္ စိတ္ေစတသိက္တုိ႔ ေစ့စပ္မိေအာင္ ႏူိးေဆာ္ေသာ တရားကား အျခားမဟုတ္၊ ဤေစတနာပင္တည္း။ ထုိ႔ေၾကာင့္ “ ေစတနာတြက္၊ ေစ့ေဆာ္ခ်က္ႏွင့္”ဟု ဆုိခဲ့သည္။
ထပ္မံ၍ ျပဦးမည္ -ဆုိင္ရာ ေစတသိက္မ်ားႏွင့္အတူ စိတ္ကအာရုံယူရာ၌ မည္သည့္တရားမွ် ေနာက္ခ်န္၍ မျဖစ္ရကား အတူျဖစ္ရေသာ ေစတသိက္မ်ားႏွင့္ စိတ္ကို အေပါင္းအေဖာ္တစ္စု (အသင္းတစ္စု)ဟု သေဘာထားပါ။ ထုိအသင္း၌ စိတ္သည္ ေခါင္းေဆာင္ ဥကၠ႒၊ ေစတနာကား အက်ိဳးေဆာင္တည္း။ ရိုးရိုးအသင္းသားမ်ား၌ အက်ိဳးေဆာင္သည္၊ အလြန္ဗ်ာပါရမ်ား၏။ အသင္းသားမ်ားကိုလည္း ဆုိင္ရာကိစၥ၌ မလစ္လပ္ရေအာင္ ေဆာ္ၾသရ၊ မိမိကိုယ္တုိင္လည္း အသင္းကိစၥကို ၾကိဳးစား၍ လုပ္ရေလသည္။
ထုိ႔ေၾကာင့္ အက်ိဳးေဆာင္မွာ အျခားေသာ အသင္းသားတုိ႔ထက္ ၂-ဆေလာက္ တာ၀န္ၾကီး၏။ ထုိ႔အတူေစတနာလည္း အျခားစိတ္ေစတသိက္မ်ားကို ဆုိင္ရာကိစၥ၌ မလစ္လပ္ေစဘဲ အာရုံႏွင့္ ေစ့စပ္ကပ္ေနသကဲ့သို႔ ျဖစ္ေအာင္လည္း ဗ်ာပါရမ်ားရ၏။ မိမိကိုယ္တုိင္လည္း မိမိကိစၥကို ေဆာင္ရြက္ရသည္။
စစ္တုိက္ရာတြင္ စစ္ဗုိလ္လုပ္သူတုိ႔ ဗ်ာပါရမ်ားရပံုကိုလည္း ဥပမာျပဳပါ။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ကိစၥတစ္ခု ျပဳလုပ္ရာ၌ ေစတနာက ညံ့ေနလွ်င္ စိတ္လည္းမပါ့တပါ ျဖစ္၏။ အျခားေစတသိက္မ်ားလည္း ညံ့ၾကသည္။ ေစတနာထက္သန္ေနလွ်င္ စိတ္ေစတသိက္မ်ားလည္း ညံ့ၾကသည္။ ေစတနာထက္သန္ ေနလွ်င္ စိတ္ေစတသိက္မ်ားလည္း ထက္သန္လာၾက၏။ စိတ္ေရာ ေစတသိက္ပါ ထက္သန္ၾကသျဖင့္ ခႏၶာကိုယ္လည္း ထုိကိစၥအတြက္ သြက္လက္လာေလသည္။ ဤသို႔လွ်င္ မည္သည့္အာရုံမဆုိ အာရုံကို ယူရာတုိင္း၌ ေစတနာသာ အခ်ဳပ္အျခာ အခရာျဖစ္ေပသည္။
ေစတနာကို ကံဟုေခၚရပံု
လူတစ္ေယာက္ကို အမ်ားက ၀ိုင္း၍ သတ္ၾကရာ၌ အျခားသူတို႔က အတာ္အတန္ ရုိက္ႏွက္ထုိးႏွက္ၾကေသာ္လည္း အရာမွ် မထင္။ လူတစ္ေယာက္ကား သူမ်ားထက္ ၂ဆေလာက္နာေအာင္ ရုိက္ႏွက္လုိက္ရာ ေသရွာေလ၏။ ေစတနာကို ကံဟုေခၚရပံု
ထုိလူသတ္မူ၌ ေသေအာင္ ရုိက္ႏွက္သူသာလွ်င္ တရားခံ အစစ္ အမူသည္ျဖစ္ရသကဲ့သို႔ ထုိ႔အတူ ဒါန သီလ စေသာ ကုသိုလ္ကံ၊ ပါဏာတိပါတ-စေသာ အကုသိုလ္ကံတုိ႔ကို စိတ္ေစတသိက္ အမ်ားပူးေပါင္း၍ ျပဳၾကရာ၌ ေစတနာသည္ သတၱိအထက္ဆံုး၊ ဗ်ာပါရအလြန္ကဲဆံုး ျဖစ္ရကား ေစတနာ၏ သတၱိသာလွ်င္ ကံျပဳသႏၱာန္၌ အဖတ္တင္ရစ္ေလ၏။
ထုိ႔ေၾကာင့္ ကံျပဳသူျဖစ္ေသာအမူသည္ (လက္သည္) ကိုရွာလွ်င္ ေစတနာအေပၚမွာသာ သတၱဳက်၏။ သို႔ျဖစ္၍ ေစတနာကို “ကံတရား = အမူသည္ = လက္သည္”ဟု အမည္တပ္ကာ “ေစတနာဟံ ဘိကၡေ၀ ကမၼံ ၀ဒါမိ”ဟု ဘုရားရွင္ေဟာေတာ္မူသည္။ (ဘိကၡဳတုိ႔… ေစတနာကို ကံ-ဟု ငါဘုရားေဟာေတာ္မူ၏)ဤစကားအရ “ေစတနာထက္လွ်င္ ကံၾကီး၏။ ေစတနာညံ့လွ်င္ ကံညံ့၏”ဟု မွတ္ပါ။
မဟာဂႏၶာရံုဆရာေတာ္၏ ကိုယ္က်င့္အဘိဓမၼာစာအုပ္မွ
♣သညာအေၾကာင္းကိုဒီမွာ ♣ ႏွိပ္ၿပီး ဖတ္ရွဳႏိုင္ပါတယ္။
ေမတၱာရိပ္မွ စာစီဓမၼဒါနျပဳပါသည္။