ပစၥကၡသာသနာ့အေျခအေန
ေက်ာင္း ဘုရား
ျမန္မာျပည္၏ ေရွးေခတ္သာသနာေရးကုိ ျပၿပီး၍ ပစၥကၡ (လက္ရွိ) သာသနာ့အေျခအေန၀ယ္ ျပဳျပင္သင့္ေသာ (ျပဳျပင္၍ ရႏုိင္ေလာက္ေသာ) အခ်က္မ်ားကုိ ျပပါဦးမည္၊ အေနာ္ရထာမင္းေစာ လက္ထက္မွစ၍ သဒၶါ မ်ိဳးေစ့ က်သျဖင့္ ေပါက္ေရာက္စည္ကားေနေသာ သာသနာေတာ္ ဥယ်ာဥ္၌ ေက်ာင္းဘုရား ေစတီ စသည္ ထူးျပား သာသနာ့ အေဆာက္အအံု သစ္ပင္မ်ားသည္ သူ႕ေခတ္ သူ႕ခါ စုိစုိျပည္ျပည္ ရွိခဲ့ၾကပါေသာ္လည္း မင္းအဆက္ ေျပာင္းသေလာက္ ေက်ာင္းတုိက္မ်ားလည္း အဆက္ေျပာင္းကာ ထုိက္တန္ေသာ ေက်ာင္းထုိင္ပုဂိၢဳလ္မ်ားႏွင့္ ကဲြကြာ၍ မၾကာမၾကာ ပ်က္စီးရွာရေတာ့သည္။
မင္းတုန္းမင္းတရားလက္ထက္တုန္းက အလြန္က်က္သေရရွိခဲ့ၾကေသာ မႏၲေလးတုိက္ႀကီးမ်ားေသာ္မွ အႏွစ္(၆၀)ေက်ာ္ (၇၀) အတြင္းမွာ အုိမင္း ၿပိဳက်၍ အနိစၥသေဘာကုိ ေဟာေျပာေနၾကၿပီ၊ ၿဗိတိသွ်အစုိးရလက္ထက္၌ တည္ေဆာက္ခဲ့ၾကေသာ တုိက္တာႀကီး မ်ားလည္း မူလဆရာေတာ္တုိ႔ သက္ေတာ္ယုိယြင္းလွ်င္ပင္ သူတုိ႔ လည္း အုိမင္းေသာလကၡဏာျဖင့္ သာယာဖြယ္ မရွိၾကေတာ့ေခ်၊ မူလဆရာေတာ္ ကြယ္လြန္ၿပီးေနာက္ ဒုတိယ တစ္ဆက္ေလာက္ ဆုိလွ်င္ အရွိန္အ၀ါ ေလွ်ာက်ရေသာ ေက်ာင္းတုိက္ေတြသာ မ်ားေတာ့၏။
ေစတီေတာ္ ဆင္းတုေတာ္
အလြန္စည္ကားေသာ ေနရာ၌ တည္ရွိေသာ တခ်ိဳ႕ေစတီေတာ္မ်ားႏွင့္ အစုိးရ တာ၀န္ယူ ထားေသာ ေစတီေတာ္မ်ားမွတစ္ပါး မ်ားစြာေသာ ေစတီေတာ္ ဆင္းတုေတာ္မ်ားကား ေက်ာင္းတုိက္ေတြထက္ပင္ အညိႇဳးႏြမ္း ျမန္ေတာ္မူၾကေသး၏၊ ဆင္းတုေစတီေတာ္မ်ားမွာ ဆင္းတုေစတီေတာ္ဘ၀၌ တည္ရွိၾကေသးေသာ္လည္း လူအမ်ား၏ ေလးစား႐ုိေသမႈကုိ မခံၾကရသျဖင့္ ထည္ထည္၀ါ၀ါ မရွိၾကေပ၊ ဤသုိ႔ ေဖာ္ျပျခင္းျဖင့္ “ေက်ာင္းတုိက္ ေစတီေတာ္မ်ားကုိ ၾကာရွည္တည္တ႔ံေအာင္ ကုိးကြယ္ထုိက္သည္”ဟု ဆုိလုိပါသည္။
စာျပန္ပဲြမ်ား
စာေပသင္ၾကားပုိ႔ခ်မႈ ပရိယတ္သာသနာသည္ယခုအခါ သာသနာ၏ အဓိကအလုပ္သဖြယ္ ႀကီးက်ယ္ထင္ရွားလ်က္ ရွိေပ၏၊ စာျပန္ပဲြေတြကလည္း ေရွးမင္းမ်ား၏ အေမြကုိ ခံယူကာ ဟုိၿမိဳ႕ ဤနယ္ အသြယ္သြယ္၌ ေပါမ်ားလွ၏၊ [ ဤေနရာ၀ယ္ “စရစ္…နင္တုိ႔ လက္ေ၀ွ႕ပဲြ မၿပီးေသးဘူလား” ဟူေသာ ၾကက္သြန္ခင္းဆရာေတာ္၏ စကားသည္ စဥ္းစားဖြယ္ ေကာင္းလွေပ၏၊] စာေမးပဲြ၀င္ရာ၌ သူ႕ထက္ငါ သာလြန္လုိစိတ္ေတြ မ်ားလွေခ်၏၊ စာေမးပဲြလုပ္သူတုိ႔ကလည္း “တစ္ပါးႏွင့္တစ္ပါး အားက်ၿပီး သင္မွ စာတတ္လြယ္သည္”ဟု ယူဆ၍ တစ္နံပါတ္ ေအာင္သူ, ႏွစ္နံပါတ္ေအာင္သူ စသည္ျဖင့္ ဆုလာဘ္ႏွင့္တကြ ခ်ီးေျမႇာက္ၾကသည္။
မင္းတုန္းမင္းတရားႀကီးလက္ထက္၌ပင္ “ပထမစာေတာ္ျပန္” ဟူေသာ ဂုဏ္သည္ နယ္တုန္ေအာင္ ေက်ာ္ၾကား၍ မိဘေဆြမ်ိဳးမ်ားပင္ ဂုဏ္အတင္ ခံရေပသည္၊ ငယ္ရြယ္ေသာ စာသင္သားတုိ႔ကုိသာ ပထမျပန္ႏွင့္ ေျမႇာက္သည္မဟုတ္၊ ႀကီးရင့္ေသာဆရာေတာ္မ်ားကုိလည္း ဘဲြ႕တံဆိပ္ျဖင့္ ေျမႇာက္ေသး၏၊ ထုိအေျမႇာက္ခံရသူ အားလံုးပင္ ပုထုဇဥ္ေတြသာမ်ား၍ ထုိဂုဏ္မ်ိဳးရရွိေအာင္ အမ်ိဳးမ်ိဳး ၾကံေဆာင္ၾကသူေတြလည္း အမ်ားအျပား ပါ၀င္ရကား တရားလမ္း အတုိင္း ဂုဏ္ရသူတုိ႔ေသာ္မွ “ႏြားထီးငါးက်ပ္ ႏြားမငါးက်ပ္” ျဖစ္ၾကရေလေတာ့သည္။
စာေအာင္ပုဂိၢဳလ္ ခ်ီးေျမႇာက္ပံု
စာေအာင္ပုဂိၢဳလ္မ်ားကုိ ေရွးမင္းမ်ားလက္ထက္မွ စ၍ ယခုတုိင္ေအာင္ခ်ီးေျမႇာက္ၾက သည္မွာ (စာေမးပဲြေအာင္၍ ေသြးေျမာက္ေနသူအတြက္) ေျခေထာက္၍ က-ေလာက္ပါေပ၏၊ လူ၀တ္ေၾကာင္မ်ားကသာ ေျမႇာက္ၾကသည္ မဟုတ္ေသး၊ ရဟန္းသံဃာခ်င္းလည္း စာေမးပဲြ ေအာင္သူကုိသာ အသိအမွတ္ ျပဳခ်င္ၾက၏၊ သာမန္ ရဟန္းသံဃာခ်င္းသာမက ဆရာေတာ္မ်ားကပင္ စာေမးပဲြေအာင္သည္ဟုဆုိလွ်င္ ခ်ီးေျမႇာက္ခ်င္ေတာ္မူၾကသည္၊ “ဘယ္နည္းျဖင့္ ေအာင္လာသလဲ” ဟုကား မစဥ္းစားမိေတာ့ေခ်။
ရဟန္းဒကာ ရဟန္းအမတုိ႔ကမူ သူတုိ႔ ဦးပၪၥင္း စာေမးပဲြေအာင္မွ ေက်နပ္ၾက၏၊ ဤစာေရးေသာ ဘုန္းႀကီးသည္ပင္ စာေမးပဲြ အက်ိဳးအျပစ္ကုိ စနစ္က်က် သိထားသူ ျဖစ္ပါလ်က္ အထက္တန္း စာေမးပဲြေအာင္ၿပီးသူဟုဆုိလွ်င္ အသိအမွတ္ ျပဳခ်င္သလုိျဖစ္ေန၏၊
ဤမွ် အရွိန္ႀကီးေနေသာ စာေမးပဲြကုိ ငယ္ရြယ္သူေတြ (တရားသည္ ျဖစ္ေစ, မတရားသည္ျဖစ္ေစ) အဘယ္မွာ မေအာင္လုိဘဲ ရွိေခ်ေတာ့မည္နည္း၊ “ေနာင္ခါလာ ေနာင္ခါေစ်း, ေအာင္လွ်င္ ၿပီးေရာ” ဟု သေဘာထားကာ အစြမ္းကုန္ ႀကိဳးစားၾကမည္သာ။