စာသင္ေက်ာင္းတုိက္မ်ား
အိမ္ေျခ ႏွစ္ရာ သံုးရာ ရွိၾကေသာ ရြာႀကီးႏွင့္ ၿမိဳ႕ကေလးမ်ား၌ အစိတ္,သံုးဆယ္ေအာက္ မနည္းေသာ သံဃာအမ်ား သီတင္းသံုးရာ စာသင္တုိက္မ်ား တစ္တုိက္က်စီ တည္ရွိေစသင့္ပါသည္၊ အေတာ္အတန္ ႀကီးေသာ ၿမိဳ႕၌ကား ႏွစ္တုိက္ေလာက္ ရွိေစကာမူ သင့္ေတာ္ေပမည္၊ မႏၲေလး ရန္ကုန္ ေက်ာင္းတုိက္မ်ားမွာ အနာဂတ္ကာလ၀ယ္ အထက္တန္းစာသင္ ပုဂိၢဳလ္တုိ႔သာ ေနထုိင္ရာျဖစ္၍ ပါဠိတကၠသုိလ္ အျဖစ္ျဖင့္ တည္ရွိေစသင့္၏၊ စာသင္တုိက္မ်ား တည္ရာမဟုတ္ေသာ ရြာငယ္မ်ား၌ကား ရပ္ရြာ၏ သုမဂၤလ (အလွဴအတန္း) ဒုမဂၤလ (အသုဘ) ကိစၥတုိ႔ကုိ ရြက္ေဆာင္ဖုိ႔ရာႏွင့္ ရြာသားသူငယ္တုိ႔အား မူလတန္းပညာ သင္ျပဖုိ႔ရာ ရြာေက်ာင္းတစ္ေက်ာင္းသာ ရွိေစသင့္ ပါသည္၊ ထုိစာသင္တုိက္, စာသင္ေက်ာင္းမွ တစ္ပါး တည္ရွိေနေသာ ေက်ာင္းတုိက္မ်ားကား တရားက်င့္ရာဌာနေက်ာင္းတုိက္မ်ားသာ ျဖစ္ေစသင့္၏။
ဤျပခဲ့ေသာ စကားအရ ေက်ာင္းတုိက္အမ်ိဳးအစားသည္…
“၁-တကၠသုိလ္ေက်ာင္းတုိက္၊
၂-ၿမိဳ႕ရြာစာသင္တုိက္၊
၃-ရြာငယ္ မူလတန္းေက်ာင္း၊
၄-တရားက်င့္ေက်ာင္း”ဟု ေလးမ်ိဳးေလးစား ရွိသင့္ေၾကာင္းကုိျပသည္၊ [ ၿမိဳ႕ရြာစာသင္တုိက္မ်ား၌ ပထမတန္း, ဒုတိယတန္း, တတိယတန္းစာသင္တုိက္ဟု သံုးမ်ိဳးခဲြထားသင့္၏၊ ထုိသုိ႔ ခဲြျခားဖုိ႔ရန္လည္း စာသင္နည္းကိုက အတန္းခဲြၿပီး ရွိရေပလိမ့္မည္၊ ထုိသုိ႔ ခဲြျခားရာ၌ အုပ္ခ်ဳပ္ေသာ ဆရာေတာ္တုိ႔၌ စာေပ အရည္အခ်င္းလုိက္၍ ခဲြျခားသင့္၏၊ အနည္း အမ်ားလုိက္၍ ခဲြျခား ခဲ့လွ်င္ သံဃာမ်ားမႈကုိသာ ဂ႐ုစုိက္ၾကသျဖင့္ မၾကာခင္ အုပ္ခ်ဳပ္၍ မႏုိင္မနင္းျဖစ္ပါလိမ့္မည္။]
ေက်ာင္းမမ်ားျခင္းအက်ိဳး
“ဘုရား ႏွစ္ဆူပြင့္လွ်င္ သူ႕ဘုရား ငါ့ဘုရားဟု အၿပိဳင္အဆုိင္စိတ္ထား သျဖင့္ တရားမရႏုိင္ဘဲ မတရားေတြ မ်ားဖြယ္သာရွိ၏”ဟု က်မ္းစာ တုိ႔၌ဆုိသည္၊ ထုိ႔အတူ တစ္ရြာလွ်င္ စာသင္ေက်ာင္း စာသင္တုိက္ ႏွစ္ဌာနရွိလွ်င္ သူ႕ေက်ာင္း ငါ့ေက်ာင္းဟု ရြာသူ ရြာသား စိတ္၀မ္း ကဲြျပား႐ံုသာမက အခ်င္းခ်င္း ပဋိပကၡ ျဖစ္၍ ႐ံုးေရာက္ေသာ အမႈေတြ ယခုမ်က္ျမင္ပင္ မ်ားလွေပသည္။
ေက်းရြာႀကီးတုိ႔၌ စာသင္တုိက္မရွိျပစ္
ထုိထုိရြာ၌ ရွိၾကေသာ စာသင္သား အရြယ္ငယ္ငယ္ ရဟန္းငယ္တုိ႔သည္ မိမိတုိ႔ရပ္ရြာ အနီးအပါး၌ စာသင္တုိက္မရွိျခင္းေၾကာင့္ ငယ္ရြယ္စဥ္က စည္းကမ္းက်ေအာင္ စာမသင္ရဘဲ အသက္အရြယ္ ႀကီးမွ (ရဟန္းျဖစ္မွ) ၿမိဳ႕က စာသင္တုိက္သုိ႔ ေရာက္တတ္ၾက၏၊ ထုိသူတုိ႔သည္ ဉာဏ္ အရည္အခ်င္း မည္မွ်ပင္ရွိေသာ္လည္း ထိပ္တန္းေရာက္ေအာင္ မတတ္ေျမာက္ႏုိိင္ၾကေတာ့။
ထုိသုိ႔ ႀကီးရင့္မွ စာသင္ရသျဖင့္ စာသင္မႈ၌ ပ်င္းရိခ်င္ လည္ပတ္ခ်င္စိတ္သာမ်ားလ်က္ သြားလာ လည္ပတ္ကာ ၿမိဳ႕ရြာ အတြင္း၌ မၾကည္ညိဳဖြယ္ေတြသာ ျဖစ္ေတာ့၏၊ ကုိရင္တုန္းက စာသင္ထြက္ၾကသူတုိ႔မွာလည္း ဆရာ မိဘတုိ႔ႏွင့္ ေ၀းကြာေနသည့္ အတြက္ က်န္းမာေရး ကုိယ္က်င့္ ထိန္းသိမ္းေရးမွစ၍ ေၾကာင့္ၾက စုိးရိမ္ဖြယ္ေတြ မ်ားလွ၏၊ အမွန္မွာလည္း က်န္းမာေရး ခ်ိဳ႕ယြင္းလ်က္ ကုိယ္က်င့္ပ်က္သူေတြသာ မ်ားလွေတာ့၏။
ဗုဒၶအလိုေတာ္ မက်
ရွင္းျပဦးအံ့…မိဘႏွင့္ေ၀းကြာေန၍ ၿမိဳ႕တုိက္မ်ား၌ စာသင္ရန္ထြက္လာသူတုိင္း ေငြမပါလွ်င္ (ယခုအခါ) မၿပီးသေလာက္ ျဖစ္ေန၏၊ ေငြကုိ ခံယူသည္ကစ၍ ၀ိနည္းေတာ္အရ နိသဂိၢယပါစိတ္ အာပတ္သင့္၏၊ ေငြကုိ ကုိင္တုိင္းကုိင္တုိင္း ဒုကၠဋ္အာပတ္ အျပည့္အက်ပ္ ထပ္ေနျပန္၏၊ ထုိေငြျဖင့္ ၀ယ္၍ စားေသာက္ သံုးစဲြသမွ် စားဖြယ္သံုးဖြယ္ေတြလည္း နိသဂိၢယပစၥည္းျဖစ္၍ မစြန္႔ပစ္သမွ် နိသဂိၢယအာပတ္ႏွင့္ စားတုိင္း သံုးတုိင္း ဒုကၠဋ္အာပတ္ေတြ မေရမတြက္ႏုိင္ေအာင္ ျဖစ္ေန၏၊ ထုိပစၥည္းကုိ အျခားသူမ်ား သံုးစဲြလွ်င္လည္း ထုိအတုိင္း ပင္ အာပတ္သင့္ၾကရ၏၊ ဤသုိ႔လွ်င္ မိဘႏွင့္ ေ၀းကြာေနေသာ ၿမိဳ႕စာသင္တုိက္မ်ား၀ယ္ ေငြမပါလွ်င္ မၿပီးႏုိင္ၾကေသာေၾကာင့္ အာပတ္အျပစ္ေတြ မေရမတြက္ႏုိင္ေအာင္ မ်ားလွေတာ့၏၊ ဗုဒၶရွင္ေတာ္၏တရားေတာ္ကုိ သင္ယူေနၾကပါေသာ္လည္း ဗုဒၶရွင္ေတာ္ တားျမစ္ထားေသာ အျပစ္ေတြကုိ ေန႔ရွိသမွ် က်ဴးလြန္ေနရပါလွ်င္ အဘယ္မွာ ဗုဒၶအလုိေတာ္က်ပါေတာ့မည္နည္း၊ ဗုဒၶအလုိေတာ္ မက်မွန္း သိလ်က္ ေနလွ်င္ အဘယ္မွာ သံသရာက်ိဳး ရပါေတာ့ မည္နည္း။
သာသနာ၌မေပ်ာ္ႏုိင္
ထုိကဲ့သုိ႔ အျပစ္မ်ားကို က်ဴးလြန္လာခဲ့ရေသာ စာတတ္ပုဂိၢဳလ္တုိ႔သည္ … အဘယ္မွာ သာသနာေတာ္၌ တရားႏွင့္ေပ်ာ္ပိုက္ႏုိင္ေတာ့မည္နည္း၊ တစ္နည္းအားျဖင့္ စဥ္းစားရေသာ္ သူဆရာျဖစ္ေသာအခါ၌လည္း တပည့္ ပရိသတ္မ်ားကုိ ေတာ္သလုိသာ အုပ္ခ်ဳပ္ေပေတာ့မည္၊ သုိ႔ျဖစ္လွ်င္ ျမန္မာႏုိင္ငံ သာသနာသည္ အဘယ္မွာ ကုိယ္က်င့္ ဘက္က တုိးတက္ႏုိင္ပါေတာ့မည္နည္း၊ ေလွာ္ရင္း နစ္ရေသာ ေလွသဖြယ္ ျမဳပ္ကြယ္ဖုိ႔ အခ်က္သာ မ်ားေတာ့မည္ မဟုတ္ပါေလာ၊ အုပ္ခ်ဳပ္ေသာ ဆရာေတာ္တုိ႔လည္း ထုိအျပစ္ကုိ ျမင္ေတာ္မူၾကေပ သည္၊ သုိ႔ေသာ္ မိမိကုိယ္တုိင္က ဆြမ္းမေကၽြးႏုိင္ေသာ တပည့္ေလးေတြကုိ “ေငြႏွင့္၀ယ္၍ မစားၾကႏွင့္, အငတ္ေနၾက”ဟု ဆုိရက္ၾက မည္ေလာ၊ ထုိသုိ႔ မဆုိရက္သျဖင့္ ေအာင့္သက္သက္ႏွင့္ ၾကည့္ေနၾကရသည္၊ ထုိ႔ေၾကာင့္ စာသင္တုိက္မ်ားကို မိမိတုိ႔ ရပ္ရြာ အနီးအပါး၌ မရွိ ရွိေအာင္ အနာဂတ္ကာလ၌ ဧကန္ႀကိဳးစားၾကမွသာ ေငြမပါဘဲ ျဖစ္ႏုိင္ေသာ စာသင္နည္းျဖင့္ သန္႔ရွင္းစင္ၾကယ္စြာ စာသင္ႏုိင္ၾကေပလိမ့္မည္၊ ထုိသုိ႔ သင္ႏုိင္မွသာ သူေတာ္ေကာင္း ျဖစ္ဖုိ႔ လြယ္ကူပါေတာ့မည္။