သမၼာ၀ါယာမ
အားထုတ္မႈ ၀ီရိယကုိ ““၀ါယာမ””ဟု ေခၚ၏၊ မတရားသျဖင့္ ပစၥည္းရွာမႈ ပါဏာတိပါတ အမႈစသည္ကုိ ျပဳရာ၌ လံု႔လ ၀ီရိယ ပါၾကရသည္၊ ထုိ၀ီရိယမ်ိဳးကုိ ““မိစၦာ၀ါယာမ””ဟု ေခၚ၏၊ ထုိ၀ီရိယမ်ိဳး မျဖစ္ေစဘဲ တရားေသာ နည္းလမ္းျဖင့္ ႀကိဳးပမ္းအားထုတ္မႈသည္ ““သမၼာ၀ါယာမ””ခ်ည္း သာတည္း၊ ထုိ၀ါယာမကုိ က်မ္းဂန္တုိ႔၌ ေလးမ်ိဳးျပ၏။
၁။ သူတစ္ပါး၌ ျဖစ္တတ္ေသာ အကုသုိလ္မ်ိဳးသည္ ယခုဘ၀၌ မိမိမွာ တစ္ခါမွ် မျဖစ္ဖူးေသးလွ်င္ ထုိအကုသုိလ္မ်ိဳး မျဖစ္ ေအာင္ ႀကိဳးစား၍ ေရွာင္ရွားျခင္းသည္ သမၼာ၀ါယာမတည္း။
၂။ ထုိအကုသုိလ္မ်ိဳး ျဖစ္မိျပန္လွ်င္ ေနာက္ထပ္ မျဖစ္ေအာင္ အကုသုိလ္ မတုိးပြားေအာင္ ႀကိဳးစားျခင္းသည္ ျဖစ္ၿပီး အကုသုိလ္ကုိ ပယ္ရွားေသာ သမၼာ၀ါယာမတစ္မ်ိဳးတည္း။
၃။ မိမိသႏၲာန္၌ မျဖစ္ဖူးေသးေသာ ကုသုိလ္အထူးကုိရေအာင္ စ်ာန္ မဂ္ အထိ ႀကိဳးစားျခင္းသည္ မျဖစ္ေသးေသာ ကုသုိလ္ ျဖစ္ေအာင္ ႀကိဳးစားေသာ သမၼာ၀ါယာမ တစ္မ်ိဳးတည္း။
၄။ ျဖစ္လက္စ ကုသုိလ္ကုိ ေနာက္ မဆုတ္ဘဲ ေရွ႕သုိ႔သာ တုိးေအာင္ ရဟႏၲာျဖစ္သည္ အထိ ႀကိဳးစားျခင္းသည္ ျဖစ္ၿပီး ကုသုိလ္ကုိ တုိးတက္ေအာင္ အားထုတ္ေသာ သမၼာ၀ါယာမ တစ္မ်ိဳးတည္း။ [ေသခ်ာေသာ အဓိပၸာယ္ကုိ အဘိဓမၼာ ဆုိင္ရာမွာ ႐ႈ။]
[ေဆာင္] ၁။ ဤဘ၀ရွိ, မိမိသႏၲာန္, ခါတစ္ရံမွ်, မျဖစ္ၾကေသး၊ ညစ္ေၾကး အကု, မျဖစ္ေအာင္ျပဳ, … မွတ္႐ႈ သမၼာ၀ါယာမ။
၂။ မေတာ္တဆ, ျဖစ္မိကလည္း, ေနာက္မွ တစ္ဖန္, မျဖစ္ရန္ဟု, ပယ္လွန္ျပဳ,… မွတ္႐ႈ သမၼာ၀ါယာမ။
၃။ ကုသုိလ္အထူး, မျဖစ္ဖူး၍, ၾကည္ႏူးရႊင္ပ်, ကုသုိလ္ ရရန္, ႀကိဳးစားျပန္,… သမၼာ၀ါယာမ။
၄။ ကုသုိလ္အလုပ္, မဆုတ္ယုတ္ဘဲ, တုိးျမဲ တုိးရန္, ႀကိဳးစားျပန္, သမၼာ၀ါယာမ။
သမၼာသတိ
ေကာင္းေသာအမွတ္ရျခင္း, ေကာင္းေသာ သတိထားျခင္းကုိ ““သမၼာသတိ””ဟု ေခၚ၏၊ ခႏၶာကုိယ္၌ ဆံပင္ အေမြး စသည္ကုိ စိတ္ျဖင့္ ခဲြျခား၍ ထုိအားလံုးကုိ အသုဘဟု (မတင့္တယ္ ရြံစဖြယ္ စက္ဆုပ္ဖြယ္ဟု) သတိထားျခင္းသည္ သမၼာသတိတည္း၊ ခံစားမႈ စေသာ ေ၀ဒနာတုိ႔၌ ေကာင္းေသာ ေ၀ဒနာ ျဖစ္လွ်င္ ထုိေ၀ဒနာ ပ်က္သြားသည္ႏွင့္တစ္ၿပိဳင္နက္ ဒုကၡျဖစ္ရေတာ့၏၊ ကုိယ္ဆင္းရဲမႈ ျဖစ္ရေသာ ဒုကၡေ၀ဒနာမ်ားကား သူ႕ နဂုိအတုိင္း ဒုကၡျဖစ္ေၾကာင္း ထင္ရွား၏၊ ဤသုိ႔ ေ၀ဒနာျဖစ္သမွ်၌ ေကာင္းသည္ ျဖစ္ေစ, ဆုိးသည္ ျဖစ္ေစ ဒုကၡဟုခ်ည္း သတိထား ေနျခင္းသည္ သမၼာသတိတစ္မ်ိဳးတည္း။
မိမိ၏ စိတ္အစဥ္ကုိ သတိထား၍ စဥ္းစားၾကည့္ေသာအခါ ႐ူပါ႐ံုကုိ ၾကည့္ေနစဥ္က ၾကည့္စိတ္တစ္မ်ိဳး, သဒၵါ႐ံုကုိ ၾကားျပန္ေတာ့ ၾကားစိတ္တစ္မ်ိဳး စသည္ျဖင့္လည္းေကာင္း, ဘုရား အစရွိသည္ကုိ အာ႐ံုျပဳ၍ ကုသုိလ္စိတ္ျဖစ္ေနရာမွ မေက်နပ္ဖြယ္အေၾကာင္းေတြ ေပၚလာ၍ ေဒါသျဖစ္ရေသာအခါ ေဒါသစိတ္တစ္မ်ိဳး ဤသုိ႔ စိတ္ အစဥ္ ေျပာင္းလဲပံုကုိ သတိထား၍ စိတ္မျမဲေၾကာင္း, အနိစၥျဖစ္ ေၾကာင္းကုိ သိမွတ္ေနေသာ သတိသည္ သမၼာသတိတစ္မ်ိဳးတည္း။
အဘိဓမၼာကုိ လုိက္စား၍ အေတာ္ အသားက်ေနသူတုိ႔သည္ မည္သည့္ကိစၥ၌မဆုိ အတၱမရွိ, ဖႆ ေ၀ဒနာ သညာ စေသာ တရားေတြသာ ဆုိင္ရာကိစၥတုိ႔ကုိ ျပဳလုပ္ေဆာင္ရြက္ေနၾကသည္ဟု သတိထားၾကည့္က သိရွိႏုိင္ၾကေလသည္၊ ဤသုိ႔ ဖႆ စေသာ တရားအစုကုိ သတိထား၍ အတၱမရွိေၾကာင္းကုိ သိမွတ္ေသာ သတိသည္ သမၼာသတိ မည္၏။
သမၼာသမာဓိ
က်မ္းဂန္တုိ႔၌ စ်ာန္၀င္စားေသာ သမာဓိကုိသာသမၼာသမာဓိဟု ျပထား၏၊ သုိ႔ေသာ္ ကမၼ႒ာန္း၌ သမာဓိရေနျခင္း၊ ေကာင္းေသာ စာေပကုိ ၾကည့္႐ႈေရးသားေနရာ၌ သမာဓိရေနျခင္း၊ ဒါနကိစၥ, သီလကိစၥ, အမ်ားအက်ိဳးကုိ ေဆာင္ရ မည့္ကိစၥ စေသာ ကုသုိလ္ကိစၥကုိ စဥ္းစားေနရာ၌ သမာဓိရေနျခင္းကုိလည္း ““သမၼာသမာဓိ=ေကာင္းေသာတည္ၾကည္ျခင္း””ဟု ဆုိထုိက္ေပသည္။
အထပ္ထပ္ႀကိဳးစားပါ