သမၼာသကၤပၸ
**********
ကာမသကၤပၸ
[သမၼာ = ေကာင္းေသာ, အျပစ္ကင္းေသာ+သကၤပၸ = ၾကံစည္မႈ, စိတ္ကူးမႈ, စဥ္းစားမႈ၊] ေလာက၌ ““မိစၦာသကၤပၸ””ဟု ေခၚရေသာ မေကာင္းေသာ အၾကံ အစည္ စိတ္ကူးစဥ္းစားမႈ မ်ားသည္ ““ကာမသကၤပၸ, ဗ်ာပါဒသကၤပၸ, ၀ိဟႎသာသကၤပၸ””ဟု သံုးမ်ိဳးရွိ၏၊
ခ်ဲ႕ဦးအံ့… လွပေသာအဆင္း, သာယာဖြယ္အသံ, ေမႊးႀကိဳင္ေသာအနံ႔, ေကာင္းေသာအရသာ, ေကာင္းေသာအေတြ႕အားျဖင့္ ငါးပါးေသာ ကာမဆိုင္ရာအာ႐ံုမ်ားကုိ ခံစားခ်င္ေသာ ေဇာစိတ္ျဖင့္ ေတြးေတာၾကံစည္ စိတ္ကူးေနျခင္း, ခံစားၿပီးသည္ကုိ မွန္းဆ၍ တမ္းတေအာက္ေမ့ေနျခင္း ထုိအာ႐ံု မ်ားကုိ ခံစားဖုိ႔ရန္ ပစၥည္းဥစၥာ, ေနရာထုိင္ခင္း, အိမ္၀င္း ဥယ်ာဥ္ စသည္တုိ႔ကုိ ရေအာင္ ရွာေဖြၾကံစည္ေနျခင္းသည္ ကာမဆုိင္ရာကုိ ၾကံစည္ေနေသာ ကာမသကၤပၸ မည္၏။
ဗ်ာပါဒသကၤပၸ
ပင္ကုိအတုိင္း စိတ္ေကာင္း မဟုတ္ေတာ့ဘဲ စိတ္ေဖာက္ျပန္ ပ်က္စီးေနေသာ ေဒါသကုိ ““ဗ်ာပါဒ”” ဟု ေခၚ၏၊ ေဒါသျဖစ္လြန္းမက ျဖစ္လွ၍ မိမိႏွင့္ မတည့္သူကုိ ေတြးကာ ““ဒီအေကာင္ ဘယ္ေတာ့မ်ား ေသပါ့မလဲ, ငါကုိယ္တုိင္ သတ္ရေကာင္းမလား, ဘယ္သူလာၿပီး သတ္ပါ့မလဲ”” စသည္ျဖင့္ ၾကံစည္စိတ္ကူးမႈသည္ ““ဗ်ာပါဒသကၤပၸ”” မည္၏။
၀ိဟႎသာသကၤပၸ
သူတစ္ပါးကုိ ေသေအာင္ မဟုတ္ဘဲ စိတ္ဆင္းရဲ႐ံု ကုိယ္ဆင္းရဲ႐ံု, ကုိယ္တုိင္ညႇဥ္းဆဲ လုိေသာ, သူတစ္ပါး လာ၍ ညႇဥ္းဆဲေစလုိေသာ, ႐ံုးကနားေရာက္၍ ေငြကုန္ေၾကးက် ျဖစ္ေစလုိေသာ အၾကံအစည္သည္ ““၀ိဟႎသာ သကၤပၸ”” မည္၏။
ေနကၡမၼသကၤပၸ
မိမိစိတ္၌ ထုိသံုးမ်ိဳးလံုး မျဖစ္ေအာင္ ေစာင့္စည္း၍ ေနကၡမၼသကၤပၸ, အဗ်ာပါဒ သကၤပၸ, အ၀ိဟႎသာသကၤပၸ”” ျဖစ္ေနေစျခင္းသည္ ““သမၼာသကၤပၸ”” မည္၏၊
ခ်ဲ႕ဦးအံ့-[ေနကၡမၼ=ကာမမွ ထြက္ေျမာက္ေသာ+သကၤပၸ= ၾကံစည္, စိတ္ကူးမႈ၊] ကာမအာ႐ံုကုိ စြန္႔ပယ္၍ ရဟန္းေကာင္း ရဟန္းျမတ္ ျပဳလုပ္မည္ဟု ၾကံစည္စိတ္ကူးျခင္း၊ ေတာထြက္၍ က်င့္မည္ဟု ၾကံစည္စိတ္ကူးျခင္း၊ စ်ာန္ရေအာင္ အားထုတ္မည္, ကမၼ႒ာန္းအားထုတ္မည္ဟု ၾကံစည္စိတ္ကူးျခင္း၊ ကုသုိလ္တရားေတြ မိမိမွာ မ်ားမ်ားျဖစ္ေစဖုိ႔ရန္ ဒါနျပဳမည္, ဥပုသ္ေစာင့္မည္ဟု ၾကံစည္ျခင္း ဤသုိ႔ စသည္ျဖင့္ ကာမလုိက္စားမႈ၏ တစ္ဖက္ တစ္လမ္း ၾကံစည္စိတ္ကူးျခင္းဟူသမွ်သည္ ေနကၡမၼသကၤပၸတည္း။
အဗ်ာပါဒသကၤပၸ
ေဒါသ၏ တစ္ဖက္တစ္လမ္း ဆန္႔က်င္ဘက္ျဖစ္ေသာ ေမတၱာကုိ ““အဗ်ာပါဒ”” ေခၚ၏၊ တစ္ေယာက္အေပၚ၌ ျဖစ္ေစ, အမ်ားအေပၚ၌ ျဖစ္ေစ တရားေသာ နည္းလမ္းျဖင့္ အက်ိဳးကုိ လုိလားကာ ခ်မ္းသာ က်န္းမေစလုိ, အႏၲရာယ္ကင္း ရန္ေဘး ရွင္းေစလုိေသာ ေမတၱာစိတ္ျဖင့္ ၾကံစည္ စိတ္ကူးျခင္း၊ ဆရာသမားျဖစ္၍ တပည့္မ်ား၏ အက်ိဳးစီးပြားျဖစ္မည့္ အလုပ္ေတြကုိ ၾကံစည္စိတ္ကူးၫႊန္ျပေနျခင္း၊ မိဘ ရပ္ရြာလူႀကီး တုိင္းျပည္ေခါင္းေဆာင္ျဖစ္၍ အိမ္သူအိမ္သား ရပ္သူရြာသား တုိင္းသူျပည္သားတုိ႔၏ အက်ိဳးစီးပြားကုိ ၾကံစည္စိတ္ကူးေနျခင္းသည္ အဗ်ာပါဒသကၤပၸမည္၏။ [ထုိသုိ႔ ၾကံစည္ရာ၌ သူတစ္ပါး၏ စီးပြား ေရးကုိ ထိခုိက္ေနလွ်င္ ၀ိဟႎသာသကၤပၸ ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ထုိသုိ႔ မထိခုိက္ေစေအာင္ သတိထားရေပမည္။]
အ၀ိဟႎသာသကၤပၸ
ညႇဥ္းဆဲလုိေသာ ေဒါသ၏ တစ္ဖက္တစ္လမ္း ဆန္႔က်င္ဘက္ျဖစ္ေနေသာ က႐ုဏာသည္ အ၀ိဟႎသာ မည္၏၊ ထုိက႐ုဏာျဖင့္ ဆင္းရဲသူမ်ားကုိ သနား ၾကင္နာ၍ ကယ္ဆယ္လုိျခင္း၊ ေအာက္က် ေနာက္က်ျဖစ္ေနေသာ တုိင္းသူျပည္သား, ရပ္သူနယ္သား, ေက်ာင္းသူေက်ာင္းသား, တပည့္ ဒကာ ဒကာမမ်ားကုိ သနားညႇာတာ၍ အထက္တန္းေရာက္ဖုိ႔ နည္းလမ္း ရွာေဖြ စိတ္ကူးေနျခင္းသည္ အ၀ိဟႎသာသကၤပၸ မည္၏၊ ဤသကၤပၸ သံုးမ်ိဳးသည္ မဇိၩမပဋိပဒါ၌ ပါ၀င္ေသာ သမၼာသကၤပၸ မဂၢင္တစ္ပါးေပတည္း။